“`html
Fundanur Öztürk
Ankara Çayırhan Termik Santrali çalışanları, özelleştirme nedeniyle iş kaybı korkusuyla eylem yapıyor.
Ankara’nın Nallıhan ilçesinde yer alan Çayırhan Termik Santrali’nde görev yapan 500 madenci, özelleştirme kararına karşı maden ocağında kendilerini kapatarak protesto başlattı.
Türkiye Maden İşçileri Sendikası (Maden-İş) Genel Başkanı Nurettin Akçul, eğer bakanlıklarla yapılan görüşmelerden olumlu geri dönüş alınamazsa, yeraltındaki işçilerin açlık grevine başlayacağını açıkladı.
Bu özelleştirme süreci yaklaşık 1,5 ay önce gündeme gelmişti.
Özelleştirmeye karşı çıkan işçiler, işsizlik endişesi taşıdıklarını belirtiyorlar.
Türkiye Maden İşçileri Sendikası Çayırhan Şube Sekreteri Selim Arslan, madenin toplamda 2.100 işçiye ev sahipliği yaptığını vurguladı.
BBC Türkçe’ye açıklama yapan Arslan, ihale şartnamesindeki iş güvenceleriyle ilgili maddelerin olmadığını vurgulayarak şunları söyledi:
“Madenin yer altındaki 1.300 ve üstündeki 800 işçisinden söz ediliyor. Ancak ihale şartnamesinde bu işçilerin geleceğiyle ilgili hiçbir hüküm bulunmuyor.
“En büyük korkumuz işimizi kaybetmek. Sadece sözleşmede işçilerin 4 ay içinde lojmanlardan tahliye edilmesi gerektiği yer almakta.
“Özelleştirmenin durdurulması için, yer altındaki arkadaşlarımız mücadelelerini sürdürüyorlar, biz de yer üstünde onlarla birlikteyiz. Bu işletmenin devlet kontrolünde devam etmesi ve devletin bundan kâr etmesi gerekiyor.”
Çayırhan Termik Santrali’nden telefonla ulaşmaya çalıştığımızda, işçilerin eylemiyle alakalı bir açıklama yapılmadı.
Türkiye Maden İşçileri Sendikası Başkanı Akçul, daha önceki açıklamalarında ihale koşullarında işçilerin kazanılmış haklarına dair bir ifade bulunmadığını da dile getirdi:
“Eğer özelleştirme gerçekleşirse, işçi hakları göz ardı edilebilir, işten çıkarılmalar olabilir ve işçi sayısı azaltılabilir. Bu durum, iş güvencesini tehdit ederken, yerel ekonomiyi de olumsuz yönde etkiler. Bu sadece madencilerin sorunu değil, aynı zamanda Çayırhan, Nallıhan, Beypazarı, Ankara ve Türkiye’nin genel bir meselesidir.”
‘Gerekirse açlık grevine gidebiliriz’
Madenin içinden video paylaşan işçiler, açlık grevine gitme kararlılıklarını belirttiler:
“Biz, Bartın, Zonguldak, Karabük, Samsun, Ereğli ve Sinop’tan gelerek Çayırhan’da çalışan bir grup işçiyiz. Devletimiz için bugüne kadar özveriyle görevimizi yerine getirdik.
“Yaklaşık iki aydır bu varlık satışına karşı direniyoruz. Selam olsun kömür için mücadele veren tüm arkadaşlara.”
CHP Lideri Özel: Yanınızdayız
Maden işçilerine destek veren siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşları, eylem çerçevesinde bir araya geliyor.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, sosyal medya hesabında “Çayırhan Termik Santrali işçilerinin yanında duruyoruz. Türkiye’nin dört bir yanında emeğini savunmak için direnen tüm işçilerin yanındayız ve mücadelelerinde yalnız bırakmayacağız.” ifadelerini kullandı.
TİP Genel Başkanı Erkan Baş, Çayırhan Santrali’ne giderek, “Özelleştirme işçileri etkilediği gibi işsizliği ve sendikasızlaşmayı da beraberinde getirir. Madencilerin direnişlerinde yalnız olmadıklarını, ülkenin dört bir yanında göstereceğiz.” dedi.
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş da işçilerin eylemine destek vermek amacıyla madeni yerinde ziyaret etti.
Özelleştirme için 13 firma talip
Çayırhan Termik Santrali ve maden sahalarının özelleştirilmesi için son teklif verme tarihi 4 Aralık 2024 olarak belirlendi.
13 firmanın adı geçerken ihale sürecinin başlaması bekleniyor. Arslan, aşama hakkında şu bilgileri paylaştı:
“Şimdiye kadar 13 firmanın özelleştirme dairesinden ihale dokümanlarını aldığı bilgisi var. 4 Aralık sonrasında firmalar teklifler sunacak.”
“Son tarihi yaklaşmasına rağmen hiçbir dönüş yapılmadığı için işçiler beklemeye tahammül edemedi ve gece vardiyası içeride kalırken, gündüz vardiyası da onlara katıldı.”
Ciner Grubu Santrali İşletiyordu
İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği’nin 2022 raporuna göre, Çayırhan Termik Santrali Türkiye’de özel sektöre devredilen ilk termik santral olma özelliği taşımaktadır.
1978 yılında açılan santralin işletmesi, 1996 yılında devletten alınarak Ciner Grubu’na bağlı Park Termik Elektrik Sanayi ve Ticaret A.Ş’ye devredildi.
30 Haziran 2020’de işletme yeniden devlete geçti.
Ancak 12 Kasım 2021’de resmi gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile santralin maden sahaları bir bütün olarak tekrar özelleştirme programına alındı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı Özelleştirme İdaresi tarafından yapılan duyuruda, özelleştirme ihale şartnamesinin bedeli 200 bin lira, geçici teminat bedelinin ise 150 milyon lira olduğu açıklandı.
İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği raporlarına göre, santral özelleştirme işleminden sonra önemli bir kapasite artışı yaşamıştır.
Başlangıçta tek ünite ile 150 MW elektrik üreten santral, zamanla ünite sayısını dört katına çıkararak üretim kapasitesini 620 MW’a ulaştırmıştır:
“Özelleştirilmeden önce günlük kömür çıkarma kapasitesi 500 tonken, sonrasında bu rakam 30.000 tona kadar çıkmıştır.
Yıllık 5 milyar kilowatt saatlik elektrik üretimiyle özelleştirilmiş termik santraller arasında önemli bir yere sahiptir.”
Rapora göre, santralın konumu linyit kömür rezervleri açısından zengin bir alanda bulunmaktadır.
Bundan dolayı, kömür taşıma maliyetleri diğer tesislere göre daha düşük olup, enerji üretimini olumsuz yönde etkileyecek faktörler de daha azdır.
Tesis, Nallıhan bölgesindeki kapalı maden ocaklarından çıkarılan düşük kalorili linyit kullanarak enerji üretmektedir.
Düşük kalorili linyitlerin kullanılması, yüzey ve yeraltı sularının yanı sıra toprağın da kirlenmesine yol açabilir.
Konvansiyonel yakma yöntemiyle çalışan santral, linyitin yanması sonucu oluşan kükürtdioksit gazını bertaraf etmek için ıslak kireç taşı teknolojisinden faydalanmaktadır.
TMMOB Maden Mühendisleri Odası’nın raporuna göre, santralin özelleştirilmesi durumunda kamu elektrik üretimi kapasitesinin yüzde 20’ye düşmesi bekleniyor.
“`
